Neurologopeda – Terapeuta karmienia na ratunek „NIEJADKOWI”

Dziecko z zaburzeniami karmienia jest coraz częstszym pacjentem w gabinecie neurologopedy. Terminem zaburzeń karmienia określamy sytuację, gdy niemowlę lub małe dziecko odmawia jedzenia, przyjmuje zbyt małe objętości posiłków lub wybiórcze pokarmy, jest niezdolne do przyjmowania pokarmu lub ma dolegliwości podczas karmienia.

00:00 – W jakim wieku można zgłosić się z dzieckiem do neurologopedy?
00:58 – Kiedy zacząć martwić się że dziecko mało je?
02:31 – Czy terapia u neurologopedy może pomóc w karmieniu piersią?
03:44 – Jakie są wskazania do wizyty u neurologopedy?
05:59 – Jak się przygotować do wizyty?
08:34 – Jak można pomóc dziecku w próbowaniu nowych produktów?
10:16 – Jak zachęcić dziecko do jedzenia przy stole?
12:35 – Moje dziecko krztusi się kawałkami jedzenia. Czy jest to powód do niepokoju?
13:21 – Czy mogę karmić dziecko na śpiąco?
14:12 – Czy zamiast podcięcia wędzidełka można je rozmasować?

Wizyta u neurologopedy

Niestety, najczęściej u terapeuty karmienia rodzina pojawia się na końcu „wycieczki po specjalistach”, kiedy dziecko ma za sobą już kilka lub kilkanaście wizyt lekarskich. Wykonanych wiele badań, często inwazyjnych, kiedy objęte jest leczeniem farmakologicznym lub specjalistyczną dietą, ale wciąż nie chce jeść.

Coraz częściej mówi się o tym, że neurologopeda powinien być jednym z pierwszych specjalistów, który konsultuje dziecko z trudnościami w jedzeniu. Jest on bowiem w stanie ustalić przyczynę problemów z jedzeniem przeprowadzając szczegółowy wywiad, dokonując badania jamy ustnej, połykania, określić charakter trudności – czy podłożem ich są trudności :

• sensoryczne (kiedy dziecko nie akceptuje np. konsystencji, temperatury, smaku potrawy),

• motoryczne (np. problemy z gryzieniem i żuciem, krztuszenie się podczas posiłku),

• psychologiczne (kiedy jedzenie budzi u dziecka lęk) czy jest to tylko etap rozwoju jak w przypadku neofobii żywieniowej.

Terapeuta karmienia

Pacjentem neurologopedy – terapeuty karmienia są dzieci, których trudności w przyjmowaniu pokarmów uwarunkowane są deficytami neurologicznymi (np. mózgowe porażenie dziecięce), chorobami genetycznymi, gastrologicznymi wadami twarzoczaszki (np. rozszczep wargi, podniebienia), wcześniaki, dzieci z niepełnosprawnością ruchową/intelektualną, z nieprawidłowym napięciem mięśniowym, jedzące wybiórczo, u których karmienie odbywa się przez PEG-a lub sondę.

Bardzo często to właśnie terapeuta karmienia dostrzega związki niechęci do jedzenia z refluksem, skróconym wędzidełkiem podjęzykowym, dysplazją oskrzelowo – płucną, zaburzeniami napięcia mięśniowego itd. W przeważającej liczbie przypadków – potrafi rozwiązać problem, niejednokrotnie kierując dziecko do dedykowanemu mu specjalisty jak: terapeuta integracji sensorycznej, psycholog, fizjoterapeuta, lekarz gastrolog, chirurg czy dietetyk.

Zaburzenia karmienia w rodzinie

Problem zaburzeń karmienia nie dotyczy jednak samego dziecka – ma bowiem znaczący wpływ na funkcjonowanie całej rodziny, na relacje dziecka z opiekunami, a także na funkcjonowanie w społeczeństwie. Przyjmowanie pokarmów to nie tylko dostarczenie organizmowi substancji odżywczych ale również sytuacja społeczna, w której dziecko uczy się bycia członkiem wspólnoty.

W przypadku, gdy dziecko ma trudność w przyjmowaniu pokarmów, je wybiórczo, wymiotuje przy każdym posiłku, karmienie trwa bardzo długo, dziecko płacze lub zasypia, cała rodzina jest pod wpływem ogromnego stresu i bezsilności. Dodatkowym obciążeniem są dla rodziców „złote rady” znajomych i rodziny ale często też innych specjalistów jak poradzić sobie z niejadkiem, które często sugerują przegłodzenie dziecka czy karanie go brakiem zabawy za niezjedzony posiłek.

Skrócone wędzidełko

A co jeśli przyczyną trudności w jedzeniu jest skrócone wędzidełko? Dziecko odczuwa głód, chce jeść ale „coś” w jego buzi uniemożliwia mu pobieranie pokarmu. Czy wtedy też rozwiązaniem będzie restrykcja w postaci długiego odstępu w posiłkach? Poziom frustracji i stresu dziecka będzie wzrastał – mimo głodu, nie dostaje posiłku i nikt nie pomaga mu w przezwyciężeniu trudności.

W przypadku dziecka z zaburzeniami karmienia niemożliwy jest wyjazd na urlop gdzie mimo bogatej oferty gastronomicznej, może się okazać, że dziecko nie znajdzie swoich ulubionych płatków do mleka, pomidorówka będzie smakować zupełnie inaczej niż w domu, a zapachy dochodzące z kuchni będą na tyle dyskomfortowe, że uniemożliwią zjedzenie posiłku.

Rodzic dziecka, które przyjmuje pokarm przez długi czas, słabo przybiera na wadze czy wymiotuje, rzadko opuszcza dom – każdą minutę poświęca na podaniu chociażby kilku mililitrów mleka, noszeniu dziecka, żeby nie ulało nadmiernie, przyrządzeniu posiłków o jak największej liczbie kalorii. Trudno w takiej sytuacji cieszyć się ze wspólnego wyjścia na spacer czy odwiedzin u znajomych.

Neurologopeda na ratunek „NIEJADKOWI”

Każdy „niejadek” wymaga konsultacji z neurologopedą tak, aby ustalić przyczyny niechęci do jedzenia. Być może pomocny okaże się tylko instruktaż dotyczący techniki karmienia, może wskazana będzie okresowa konsultacja dziecka aby obserwować dynamikę relacji z jedzeniem np. czy dziecko jest w okresie neofobii żywieniowej czy jego zachowania są już głęboko awersyjne, czy też maluch i jego rodzina wymagają objęcia opieką terapeutyczną.

Istotne jest podejmowanie działania przy pierwszych, niepokojących zachowaniach żywieniowych. Brak podjęcia interwencji na wczesnym etapie bardzo często skutkuje narastaniem trudności w przyjmowaniu pokarmów, unikaniem przez dziecko posiłków, zaburzeniach emocjonalnych.

Przeprowadzone badania wskazują, że w grupie dzieci do 3 roku życia, aż 25-40 % z nich może mieć trudności z przyjmowaniem pokarmów, które zgłoszono lekarzowi . Niepokojące jest jednak to, że aż 63 % rodziców zgłaszających ten problem pediatrom nie uzyskało wsparcia. – Zucker N. i in. Psychological and Psychosocial Impairment in Preschoolers With Selective Eating. Pediatrics September 2015, Vol. 136 / Iss. 3 (cyt. za:) Antecka Z., materiał szkoleniowy Trudności w jedzeniu u dziecka. Perspektywa psychologiczna. Jak wspierać rodziców i dziecko?

Tekst Marta Karwot-Pięta (neurologopeda pracująca z niemowlętami)
Artykuł pochodzi z nr 6 MAGAZYN FIZJOMED, wyd. Fundacja FIZJOMED