Od 2008 roku, co roku 2 kwietnia na całym świecie obchodzony jest Światowy Dzień
Świadomości Autyzmu. Ma on na celu zwiększenie świadomości istnienia spektrum autyzmu,
uwrażliwienia społeczeństwa na temat postrzegania, funkcjonowania osób ze spektrum, ale
przede wszystkim zrozumienia tej neurologicznej nietypowości i większej tolerancji. Charakterystycznym dla tego święta kolorem jest niebieski. I właśnie tego dnia, w Polsce i innych krajach, wiele budynków podświetlanych jest na ten kolor.
Często, opiekunowie stając twarzą w twarz z diagnozą spektrum autyzmu u swoich dzieci, przyjmują postawę obronną – wyparcie, dalsze diagnozowanie, niedopuszczanie do siebie, że ich dziecko, może w odmienny od nich sposób postrzegać świat.
Tytułowe pytanie jest prowokacyjne ale jakże obecne w świadomości wielu rodziców dzieci z diagnozą spektrum autyzmu: no bo jak by tak poprawić odbiór wrażeń słuchowych i wzrokowych, znormalizować funkcjonowanie zmysłów bazowych (przedsionkowego, proprioceptywnego, dotykowego), które dają informacje o ciele, odczuwaniu go i ruchu, poprawić integrację sensoryczną, to może problemy dziecka znikną?
Czy autyzm można wyleczyć?
Autyzmu nie można wyleczyć. Autyzm nie zniknie. Dzieci ze spektrum autyzmu potrzebują wsparcia ze strony wykwalifikowanych osób – terapeutów, by we właściwy sposób poznawać i oswajać się z otaczającym je światem.
Przeczytaj tekst: Terapia oparta na relacji u dzieci ze spektrum autyzmu – https://fizjomed.com.pl/terapia-oparta-na-relacji-u-dzieci-ze-spektrum-autyzmu/
Jednym z rodzajów terapii, która wspiera dzieci ze spektrum autyzmu jest terapia SI – integracji sensorycznej. Terapia integracji sensorycznej wspiera dziecko w funkcjonowaniu, w sposobie odbierania i rozumienia przez niego świata.
Terapia integracji sensorycznej u dzieci z autyzmem
Należy pamiętać, że dzieci ze spektrum autyzmu w inny sposób niż dzieci normatywne odbierają zewnętrzne bodźce, mają deficyty w zakresie komunikacji a także integracji społecznej, prezentują niespecyficzne zainteresowania między innymi sensoryczne.
Terapia integracji sensorycznej wpływa na zmniejszenie nadwrażliwości na bodźce, co spowoduje uspokojenie układu nerwowego, bo nie będzie już narażony na ciągłe przestymulowanie. Podczas systematycznej terapii integracji sesnorycznej, dziecko zyska lepszy wgląd w to, co się dzieje z jego ciałem, a to mu zapewni więcej spokoju. Usprawnią się procesy samoregulacji i dziecko zacznie adekwatniej reagować w konkretnej sytuacji. Na zewnątrz zobaczymy istotną poprawę zachowania.
Dziecko będzie dla nas bardziej przewidywalne. I bardziej przewidywalne dla samego siebie, bo będzie wiedziało co się z nim dzieje, co je denerwuje, czego nie może znieść, co mu nie służy. Zyska wiedzę na temat tego, co pomaga utrzymać dobre samopoczucie i aktywność. Będzie wiedziało kiedy musi odpocząć, kiedy wyjść z pomieszczenia pełnego ludzi, poprosić bliskich by nie używali zbyt mocnych perfum.
Wpływ terapii integracji sensorycznej na dziecko ze spektrum autyzmu
Zajęcia integracji sensorycznej poprawią także procesy związane z praksją czyli dziecko będzie sobie lepiej radziło z wykonywaniem codziennych, stałych czynności (np. ubieraniem się, samodzielnym jedzeniem), planowaniem czynności (np. będzie wiedziało jak układać puzzle, budować z klocków czy jak pokonać przeszkodę podczas spaceru), koordynacją ruchową (jazdą na rowerze, pływaniem itd.).
Poprzez ćwiczenia w bezpiecznej, bo znanej, przewidywalnej sali terapeutycznej pod okiem terapeuty zyska świadomość ciała, umiejętność zaplanowania złożonych sekwencji ruchowych, a to mu da poczucie sprawstwa, zadowolenia z siebie, wzmocni poczucie własnej wartości, a więc przełoży się na funkcjonowanie emocjonalno-społeczne. Jak piszą autorki książki „Tworzenie więzi poprzez integrację sensoryczną” (E. Yack, P. Aquilla, S. Sutton) „Strategie interwencyjne oparte na teorii integracji sensorycznej mogą pomóc danej osobie w:
- kontrolowaniu poziomu pobudzenia;
- zwiększeniu umiejętności skupiania uwagi oraz zmniejszaniu podatności na dekoncentrację;
- obniżeniu poziomu lęku;
- zwiększeniu poczucia komfortu w otoczeniu;
- ograniczeniu zachować stereotypowych lub autustymulacyjnych;
- rozwoju motywacji wewnętrznej;
- ułatwieniu pozytywnych interakcji z rówieśnikami i dorosłymi;
- lepszym komunikowaniu się;
- skuteczniejszym wykorzystywaniu różnych umiejętności oraz zwiększeniu samodzielności.
Autyzm a zaburzenia integracji sensorycznej
Korzyści z zajęć integracji sensorycznej mogą być ogromne jednak ciągle jeszcze niewystarczające do „ wyleczenia z autyzmu”. Autyzm jest bowiem bardziej złożony, wielowymiarowy, a związane z nim dysfunkcje nie odnoszą się tylko do sfery zmysłowo-ruchowej. Dotyczą także sfery poznawczej, emocjonalnej, komunikacji, mowy, rozwoju relacji, tworzenia sobie w umyśle obrazu tego co mogą myśleć i odczuwać inne osoby.
Jak pisze Katja Schrödinger, dorosła kobieta z diagnozą zespołu Aspergera, o sobie i innych osobach z diagnozą ASD: „Mają uczucia, ale mają też trudności z ich interpretowaniem i okazywaniem. Wiemy, że czujemy coś pozytywnego lub negatywnego, ale nazwanie tego i opisanie jest ciężkie. Nie wiemy też, jak i kiedy należy okazywać uczucia.”
Związki między zaburzeniami integracji sensorycznej a autyzmem od wielu lat są przedmiotem zainteresowań wielu badaczy ( C.Delacato, 1995; L. J. Miller, 2016; A.J. Ayres,2015; E.M. Ornitz, 1993 ).
- Dzieci ze spektrum autyzmu nieprawidłowo rejestrują bodźce sensoryczne, mają problem z ich modulacją, a w efekcie nie potrafią ich zintegrować tak żeby otrzymać spójny obraz siebie oraz środowiska, w którym się znajdują (Ayres A.J.,2015).
- Zaburzenia przetwarzania sensorycznego (SPD) i zaburzenia autystyczne ( ASD) są odrębnymi zaburzeniami. Ich objawy mogą się nakładać na siebie( Miller L.J.,2016).
- Większość dzieci z autyzmem ma trudności związane z przetwarzaniem sensorycznym (Miller L.J., 2016), ale większość dzieci z zaburzeniami integracji sensorycznej nie ma autyzmu.
- Zaburzenia integracji sensorycznej u dzieci ze spektrum autyzmu prezentują się nieco odmiennie niż to ma miejsce u dzieci tylko z dysfunkcją integracji sensorycznej. W tej grupie dzieci często występują problemy z karmieniem i szeroko pojętą dietą. Dużo więcej występuje też zachowań powtarzalnych, stereotypowych. Większość dzieci z autyzmem ma też kłopoty z planowaniem ruchu ( Miller L.J., 2016).
Zobacz film: Zaburzenia karmienia u dzieci ze spektrum autyzmu
Kończąc krótkie rozważania na temat związków integracji sensorycznej z autyzmem przytoczę zdanie L.J. Miller: „ …dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu, które przejdą tego typu terapię, mogą poczuć się o wiele lepiej ‘we własnej skórze’. Dzięki temu mogą wieść szczęśliwsze i bardziej udane życie, a także zwiększyć swój udział w życiu społecznym.”
Wpis powstał z okazji corocznego Światowego Dnia Świadomości Autyzmu.
Autorka: Małgorzata Hwang
Bibliografia
- Ayres A.J.,(2015), Dziecko a integracja sensoryczna, Gdańsk, Harmonia Universalis
- Miller L.J.,(2016), Dzieci w świecie doznań, Gdańsk, Harmonia Universalis
- Schrödinger K., Koci świat
- Yack E., Aquilla P., Sutton S., (2014), Tworzenie więzi poprzez integrację sensoryczną, Harmonia Universalis
