Narodziny dziecka to wyjątkowy moment w życiu rodziny. Przygotowania do niego odbywają się na wielu płaszczyznach zaczynając od wizyt lekarskich, przez udział w zajęciach szkoły rodzenia, spotkania z położną, po zakup wyprawki. Maluch również przygotowuje się do tego wielkiego dnia rozwijając się i dojrzewając w łonie mamy. Czy proces dojrzewania w chwili porodu jest zakończony?
Przyjazna pielęgnacja – czego możesz dowiedzieć się od fizjoterapeuty
Teoria czwartego trymestru opisana w książce „Najszczęśliwsze niemowlę w okolicy” przez pediatrę dr Harveya Karpa tłumaczy, że człowiek rodzi się około 3 miesiące za wcześniej i potrzebuje dojrzeć w warunkach podobnych do tych, które panowały w macicy. Dlaczego więc ciąża gatunku ludzkiego nie trwa 12 miesięcy? Otóż jest to związane z możliwościami anatomicznymi i fizjologicznymi matki w odniesieniu do wielkości dziecka i możliwości jego urodzenia.
Dziecko najprościej mówiąc byłoby za duże, aby kobieta mogła go urodzić, gdyby spędziło dodatkowy trymestr w macicy mamy. (1) W chwili narodzin noworodek jest na tyle dojrzały, żeby samodzielnie przeżyć, ale potrzebuje czasu, aby zaadoptować się do warunków środowiskowych panujących poza macicą. Od rodziców i od ich sposobów pielęgnacji zależy jak ta adaptacja będzie przebiegała.
Przyjazna pielęgnacja czy zawsze ?
Przyjazna pielęgnacja to odpowiednio dobrane sposoby noszenia, podnoszenia, kąpieli, zmiany pieluszki i ubranek, układania do snu i pozycjonowania niemowlęcia w trakcie dnia, w tym także w czasie zabawy (zobacz film: PORADNIK DLA RODZICA – PODNOSZENIE I ODKŁADANIE oraz PORADNIK DLA RODZICA – OBROTY I ZMIANA PIELUSZKI).
Czy jest ona konieczna u każdego dziecka?
Oczywiście, że nie. Jeżeli dziecko jest zdrowe, to jedynie, albo aż – sprzyja ona adaptacji dziecka do nowych dla niego warunków środowiskowych, czyli funkcjonowania w odmiennych niż w brzuchu mamy, warunkach grawitacji bez wyraźnych ciasnych granic ścian brzucha, bez środowiska wodnego, odmiennych bodźców wzrokowych, czuciowych i ruchowych.
Ponadto sprawia, że nie przeszkadzamy dziecku w jego naturalnym rozwoju ruchowym, ale świadomie mu towarzyszymy. Wybór czy zgłębić temat przyjaznej pielęgnacji czy nie, należy do rodziców. Ja uważam, że warto. Natomiast, jeśli obserwujemy zaburzenia w rozwoju psychoruchowym u niemowlęcia w przebiegu zespołów genetycznych, metabolicznych, ortopedycznych, wcześniactwa czy mózgowego porażenia dziecięcego to odpowiednio dobrana pielęgnacja jest koniecznością.
Dzięki zastosowaniu prawidłowej pielęgnacji w połączeniu z regularną fizjoterapią i nadzorem medycznym zwiększamy szansę na funkcjonowanie dzieci z niepełnosprawnością na możliwie najwyższym poziomie w przyszłości.
Na czym polega przyjazna pielęgnacja dziecka ?
Jakie zasady muszą być spełnione, abyśmy mogli nazwać pielęgnację przyjazną i zgodną w naturalnym rozwojem dziecka? Ograniczamy do minimum poczucie zagrożenia u dziecka w trakcie czynności pielęgnacyjnych. Staramy się, aby ruchy rodziców były stanowcze, ale jednocześnie delikatne i płynne.
U noworodków dbamy, aby płaszczyzna podparcia ich ciała była możliwie największa, ponieważ nie potrafią one jeszcze odpowiednio ustabilizować swojego ciała oraz kontrolować w pełni głowy czy tułowia. Zwracajmy uwagę, aby główka dziecka znajdowała się w linii tułowia, a jeśli przenosimy dziecko w przestrzeni to, żeby stanowiła najwyższy punkt ciała.Stwarzajmy warunki do tego, żeby rączki dziecka w trakcie czynności pielęgnacyjnych mogły łączyć się w linii środkowej ciała.
Dbajmy o naprzemienność w opiece czyli nic innego jak noszenie dziecka na obu rękach, podchodzenie do łóżeczka z obu stron, układanie na prawym i lewym boku. Dzięki temu maluch będzie miał możliwość doświadczania obciążenia obu stron swojego ciała i symetrycznego poznawania schematu swojego ciała. Regulujmy ilość bodźców, które docierają do dziecka. Nie zawsze więcej znaczy lepiej.
Ostatnia rzecz, o której chcę wspomnieć to wykorzystanie w pielęgnacji wiedzy o prawidłowym przebiegu rozwoju dziecka. Ta zasada jest punktem wyjścia do ćwiczeń i zaleceń, które stosujemy w ramach fizjoterapii metodą NDT-Bobath (przeczytaj artykuł: Zastosowanie metody NDT-Bobath w fizjoterapii pediatrycznej).
Czego fizjoterapeuta może nas nauczyć ?
Często pada pytanie kiedy zgłosić się do fizjoterapeuty, żeby nauczyć się przyjaznych sposobów pielęgnacji. Otóż część wstępnych zaleceń można przyswoić jeszcze przed narodzinami dziecka przy okazji wizyt przygotowujących mamę do porodu. Natomiast najwięcej indywidualnych zaleceń jesteśmy w stanie dobrać już po narodzinach podczas pierwszej wizyty z noworodkiem. Kiedy dokładnie? Odpowiedź brzmi jak najwcześniej.
W moim gabinecie spotykam się zarówno z noworodkami w pierwszych dobach po wyjściu ze szpitala, jak i z kilku miesięcznymi niemowlętami. W obu sytuacjach wizyta w gabinecie fizjoterapeuty jest wartościowym uzupełnieniem warsztatu rodzicielskich umiejętności.
Artykuł przygotowała Anna Borowiecka – terapeutka NDT-Bobath, fizjoterapeutka. W swoim gabinecie pomaga niemowlętom oraz starszym dzieciom metodą NDT – Bobath, a także kobietom w odpowiednim przygotowaniu ich ciała do poszczególnych etapów ciąży, do porodu oraz w bezpiecznym powrocie do równowagi po porodzie.
Artykuł pochodzi z nr 7 MAGAZYN FIZJOMED , wyd. Fundacja FIZJOMED
Piśmiennictwo:
Harvey Karp, Najszczęśliwsze niemowlę w okolicy, Mamania, 2012
