Rehabilitacja po mastektomii – jak przebiega?
Zabieg usunięcia piersi jest dla kobiety bardzo dużym przeżyciem nie tylko psychicznym (oswajanie i akceptacja „nowej” siebie) ale również na poziomie fizycznym (np.: ograniczenie w zakresie ruchowym, ograniczona sprawność fizyczna, dolegliwości bólowe).
Warto pamiętać o tym, że ten inwazyjny zabieg nie ogranicza się jedynie do obszaru piersi ale niesie szereg zmian dla funkcjonowania całego organizmu. Podobnie jak kobieta musi zaakceptować zmiany w swoim wyglądzie i przywyknąć do odbicia w lustrze, tak samo organizm musi zaakceptować powstałe zmiany. Aby to mogło się wydarzyć, potrzebne jest jednak zewnętrzne wsparcie ze strony rehabilitantów i osteopatów.
Dlaczego rehabilitacja po zabiegu mastektomii jest ważna?
Wdrożenie procesu rehabilitacyjnego jest indywidualne i powinno zostać zalecone przez lekarza lub fizjoterapeutę. W zależności od przebiegu zabiegu, od wielkości ingerencji każda z pacjentek może czuć się inaczej. Po zabiegu kobiety mogą odczuwać dyskomfort, a także ból w okolicach odcinka szyjnego, piersiowego, obręczy barkowej, niekiedy mają utrudnione oddychanie (brak możliwości wzięcia głębokiego wdechu), ograniczoną ruchomość w kończynie górnej.
Zadaniem rehabilitacji jest zredukowanie następstw operacji takich jak: zastoje, obrzęki limfatyczne, zmiany w postawie, przykurcze, a także nie dopuszczenie do powstawania stanów zapalnych, mobilizacja blizny, poinstruowanie pacjentki jak samodzielnie obchodzić się z blizną.
Rehabilitacja po mastektomii – działanie przeciwobrzękowe
Proces rehabilitacyjny po amputacji piersi obejmuje przede wszystkim działanie przeciwobrzękowe, w którym wykorzystywana jest praca manualna oraz drenaż limfatyczny. Zastoje oraz obrzęki limfatyczne w obrębie kończyny górnej, dołów pachowych czy klatki piersiowej są najczęstszym następstwem u kobiet po zabiegu mastektomii.
Dzięki pracy na tkankach miękkich wokół operowanego obszaru (mięśniach i powięziach), delikatnych manipulacjach i mobilizacjach w okolicy stawów kończyny górnej m.in.: barkowego, ramiennego, mostkowo-obojczykowego terapia może wpłynąć na zmniejszenie dolegliwości bólowych, a także na zwiększenie zakresu ruchomości ręki.
Ból i ograniczona ruchomość
Ból i ograniczona ruchomość bezwzględnie będą towarzyszyły w pierwszym etapie po zabiegu. Jest to naturalny efekt zabiegu chirurgicznego, podczas którego naruszone zostały struktury tkankowe w okolicach piersi. Ból może rozlewać się do klatki piersiowej, dołu pachowego, obręczy barkowej, pleców odcinka piersiowego kręgosłupa.
Po zabiegu pacjentka powinna zostać poinstruowana jaki zakres ruchów może wykonywać, tak by nie nadwyrężyć operowanego miejsca. Na początku rekonwalescencji nie należy obciążać operowanej strony. Z czasem, po konsultacji z lekarzem, pod okiem fizjoterapeuty można zacząć wprowadzać delikatne ćwiczenia aktywizujące kończynę górną, poprawiające jej siłę i funkcję, a także ćwiczenia z rosnącym obciążeniem.
Nauka oddychania i dbanie o postawę
W pierwszych dniach, tygodniach po zabiegu nie tylko przez wzgląd na ranę pooperacyjną ale również przez zastosowanie specjalnych kompresyjnych gorsetów, kobiety mogą mieć uczucie problemu z oddychaniem czy wzięciem głębszego oddechu. Oddech jest niezwykle ważny nie tylko ze względu utrzymywania nas przy życiu, ale również ma ogromny wpływ na naszą odporność, samopoczucie, redukcję stresu.
Pacjentki w nowej dla siebie rzeczywistości muszą nauczyć się odpowiednio oddychać, bardziej przeponowo. Jest to niezwykle istotne w dalszym etapie powrotu do zdrowia. Podobnie jest z postawą. Przez brak piersi kobiety zamykają się, zmieniają swoją postawę ciała, tworzy się asymetria. Szczególnie narażone są na to pacjentki, które nie zdecydowały się na rekonstrukcję piersi.
W tych dwóch przypadkach: oddechu i postawy ważna jest edukacja pacjentek pod względem posturalnym, ale także zaprezentowanie ćwiczeń oddechowych (przeponowych), które będą mogły wykonywać same w domu.
Mobilizacja blizny i nauka automobilizacji blizny
Praca z blizną pooperacyjną jest niezwykle istotna, niezależnie od tego wskutek jakiej interwencji powstała, czy cesarskiego cięcia, czy jest blizną po operacji kolana czy po amputacji piersi. Blizna po mastektomii zwykle pozostawia po sobie rozległy ślad. W zależności od przebiegu zabiegu może pozostawić więcej blizn np.: po węźle chłonnym czy drenie.
Mobilizacja blizny wpływa na nią zewnętrznie i wewnętrznie. Zewnętrznie na jej kształt, ruchomość a także kolor (aspekt estetyczny), wewnętrznie na jej napięcie, elastyczność, brak zgrubień i zrostów. Przyjmuje się, że terapia blizny powinna zostać rozpoczęta ok. 4-6 tygodni po operacji, kiedy blizna zakończyła się goić.
Fizjoterapeuta podczas wizyty delikatnymi technikami opracowuje bliznę, następnie z wykorzystaniem palca pacjentki uczy ją automobilizacji, automasażu blizny. Jest to niezwykle istotne, by w zaciszu domowym kobieta mogła zadbać sama o swoją bliznę.
Terapia osteopatyczna – wsparcie dla organizmu po zabiegu mastektomii
Osteopatia to dziedzina medycyny skupiająca się na przywróceniu organizmowi zdolności samoregulacji i samoleczenia. Dzięki delikatnym, bezbolesnym i nieinwazyjnym technikom wykorzystywanym w terapii osteopatycznej, mogą z niej korzystać niemowlęta (kilka dni po porodzie), dzieci, dorośli, kobiety w ciąży, seniorzy.
Osteopatia dostępna jest dla każdego i podobnie jest wsparciem w radzeniu sobie z większością dolegliwości na które jesteśmy narażeni. Zabieg mastektomii jako inwazyjny zabieg wpływa nie tylko na okolice piersi ale na cały organizm.
Pierś stanowi element całości, podobnie jak w układaniu puzzli lub wieży z klocków. Jeżeli wyjmie się jeden kawałek – obraz będzie niepełny, niekompletny, a jeżeli usuniemy klocek, cała budowla może runąć lub będzie niestabilna. W ludzkim organizmie wszystko jest ze sobą połączone, a on sam działa jak maszyna. W gruczole piersiowym przebiegają nerwy, tętnice, żyły, naczynia chłonne.
Amputacja piersi może spowodować zaburzenia w funkcjonowaniu układu nerwowego, hormonalnego, krążenia, immunologicznego a także limfatycznego. Niezależnie od etapu choroby, podjętego leczenia farmakologicznego czy inwazyjnego zabiegu, nie ma przeciwwskazań do korzystania z konsultacji osteopatycznej. Po zabiegu mastektomii w zależności od samopoczucia, kobiety mogą zgłaszać się na wizytę już kilka dni po operacji.
Wczesna interwencja osteopatyczna może przynieść wiele korzyści. Dzięki terapii możemy wspomóc autonomiczny układ nerwowy, osłabiony układ odpornościowy, wpłynąć na poprawne funkcjonowanie układu krążenia, limfatycznego, poinstruować pacjentkę w jaki sposób oddychać.
Tekst przygotowany z okazji Światowego Miesiąca Walki z Rakiem Piersi. Autor: Anna Zajączkowska-Drożdż
