Rak piersi to najczęściej występujący nowotwór u kobiet. Według danych szacunkowych Światowej Organizacji Zdrowia (ang. WHO) u 1,7 miliona kobiet na świecie rozpoznaje się raka piersi, a 500 tysięcy kobiet na świecie umiera z tego powodu. Według danych Krajowego Rejestru Nowotworów (KRN) w Polsce rak piersi jest najczęściej występującym nowotworem złośliwym u kobiet. Rocznie notuje się około 18 tys. zachorowań co stanowi około 22% wszystkich zachorowań z powodu nowotworów złośliwych i około 14% zgonów z tego powodu.
Ryzyko zachorowania na raka piersi rośnie wraz z wiekiem. W grupie kobiet po 50. roku życia występuje 80% zachorowań na raka piersi. Zachorowalność u dorosłych kobiet między 20 a 49 rokiem życia wzrosła prawie 2 razy w ciągu ostatnich 30 lat.
PROFILAKTYKA
Ryzyko wystąpienia raka piersi można zmniejszyć poprzez właściwe postępowanie np.: zmianę trybu życia czy poddawanie się stałej kontroli. Niestety statystyki w przypadku tego drugiego są zatrważające! Pokazują, że niewiele robimy w kwestii ochrony własnego zdrowia. Regularnie, co roku bada się tylko ¼ kobiet, ponad 3 mln Polek chodzi do ginekologa rzadziej niż raz w roku lub wcale, 40% Polek nie widzi potrzeby regularnych wizyt u ginekologa, około 27% odwiedza go po raz pierwszy w związku z ciążą, jednak ponad 70% Polek jest świadomych, że regularne wizyty u ginekologa pozwalają wykryć groźne choroby.
Najrzadziej ginekologa odwiedzają kobiety między 55 a 65 rokiem życia, a właśnie wtedy wzrasta ryzyko zachorowania m.in. na raka piersi, jajnika czy szyjki macicy. Wówczas najbardziej potrzebne jest wsparcie i kontrola. Nie można rezygnować z wizyt z powodu braku czasu, poczucia wstydu, obawy przed wiadomością o negatywnych wynikach badań czy traktować tego jako „zło konieczne”. Wczesna diagnostyka zwiększa szanse na całkowite wyleczenie również groźnych dla życia chorób nowotworowych.
Profilaktyka jest kluczowa. Oprócz regularnych kontrolnych wizyt u ginekologa polega ona między innymi na regularnym samobadaniu piersi, ponieważ w przypadku wykrycia jakichkolwiek nieprawidłowości czy zmian w strukturze piersi, szybkość reakcji, która w takiej sytuacji polega na niezwłocznej konsultacji z lekarzem i wykonaniu niezbędnej diagnostyki, umożliwi wczesne wykrycie ewentualnej choroby i wdrożeniu odpowiedniego leczenia. W naszym własnym interesie jest dbanie o zdrowie, nikt za nas tego nie zrobi. Powinnyśmy znać nasze ciało, kontrolować, jak się zmienia i reagować na wszelkie niepokojące zmiany.
JAK ZBUDOWANA JEST PIERŚ?
Pierś jest masą tkanki gruczołowej, tłuszczowej i łącznej, tworzą ją liczne elementy, które pełnią odmienne funkcje. Na jej budowę składają się:
- płaty (zraziki) – gruczoły wytwarzające mleko,
- przewody – kanały, które przenoszą mleko z płatów do brodawki sutkowej,
- tkanka łączna i tłuszczowa – otaczają i chronią kanały i zraziki oraz nadają kształt piersiom. Przedziały tłuszczowe oddzielone są za pomocą więzadeł Coopera,
- otoczka (areola)- różowy lub brązowy, okrągły obszar wokół sutka, który zawiera małe gruczoły potowe, które uwalniają (wydzielają) wilgoć jako lubrykant podczas karmienia piersią (gruczoły Montgomery’ego),
- sutek – obszar pośrodku otoczki, z którego wydostaje się mleko.
Pierś ma wiele naczyń krwionośnych i limfatycznych. Naczynia limfatyczne to cienki rurki podobne do naczyń krwionośnych. Zbierają i przenoszą chłonkę z piersi do niewielkich mas tkanki limfatycznej w kształcie fasoli, zwanych węzłami chłonnymi w okolicy piersi.
Do węzłów chłonnych piersi należą:
- węzły nadobojczykowe – położone nad obojczykiem,
- węzły podobojczykowe – położone poniżej obojczyka,
- węzły pachowe – pod pacha (dół pachowy),
- wewnętrzne węzły sutkowe (wewnątrz klatki piersiowej wokół mostka).
W obszarze pachowym występuje około 30-50 węzłów chłonnych. Dokładna liczba jest osobniczo zmienna.
SAMOBADANIE PIERSI
Każda kobieta od 20. roku życia powinna samodzielnie i regularnie badać swoje piersi. Procedura powinna być powtarzana każdego miesiąca o tej samej porze. Dla kobiet miesiączkujących dobry czas to 2 lub 3 dni po zakończeniu miesiączki, ponieważ piersi są mniej wrażliwe i mniej obrzęknięte. Kobiety po menopauzie mogą wybrać dowolny dzień miesiąca, który jest łatwy do zapamiętania (na przykład pierwszy).
JAK SIĘ BADAĆ?
- Stojąc przed lustrem spójrz na piersi. Piersi zwykle różnią się nieznacznie rozmiarem. Poszukaj zmian w różnicy wielkości między piersiami i zmian w sutku, takich jak skręcenie do wewnątrz (odwrócony sutek) lub wydzielina. Poszukaj marszczenia lub wgłębienia
- Patrząc uważnie w lustro złap dłonie za głową i przyciśnij je do głowy. Poszukaj zmian w kształcie i konturze piersi, szczególnie w jej dolnej części.
- Oprzyj dłonie mocno na biodrach i zegnij lekko w kierunku lustra naciskając ramiona i łokcie do przodu. Ponownie szukaj zmian kształtu i konturu.
Wiele kobiet wykonuje kolejną część badania pod prysznicem, ponieważ wówczas dłoń łatwo przesuwa się po mokrej, śliskiej skórze.
- Podnieś lewe ramię. Używając trzech lub czterech palców prawej ręki dokładnie zbadaj lewą pierś płaską częścią palców przy nieco ugiętych stawach. Opuszki palców stanowią powierzchnię wyczuwającą zmiany. Przesuwając palcami małymi kółkami wokół piersi, zacznij od sutka i stopniowo przesuwaj się na zewnątrz. Naciskaj wyczuwając wszelkie nietypowe grudki lub masy pod skórą.
Pamiętaj, aby sprawdzić całą pierś. Ponadto ostrożnie zbadaj pachę i obszar między piersią a pachą.
- Delikatnie ściśnij lewy sutek i poszukaj wydzieliny.
Jeżeli wydzielina pojawia się o dowolnej porze miesiąca niezależnie od tego, czy ma miejsce samobadanie piersi – skontaktuj się z lekarzem. Kroki 4 i 5 powtórz dla prawej piersi, podnosząc prawe ramię i używając lewej ręki. Połóż się płasko na plecach z lewym ramieniem nad głową i poduszką lub złożonym ręcznikiem pod lewym ramieniem. Ta pozycja spłaszcza pierś i ułatwia badanie. Sprawdź pierś jak w krokach 4 i 5. Powtórz dla prawej piersi.
Nawet gdy wyniki samobadania nie wzbudzają wątpliwości, należy przynajmniej raz w roku zgłosić się na rutynowe kontrolne badanie do lekarza ginekologa. Jeżeli kobieta ma trudności z samobadaniem lub nie jest pewna czy robi to dobrze, warto poinformować o tym lekarza podczas wizyty, ponieważ z pewnością otrzyma instruktaż.
Dbajmy o profilaktykę. Nie bądźmy obojętni. Dbajmy o nasze zdrowie.
Tekst Anna Zajączkowska-Drożdż
Artykuł pochodzi z nr 5 MAGAZYN FIZJOMED, wyd. Fundacja FIZJOMED
