Dieta w Hashimoto

Choroba Hashimoto, zwana inaczej przewlekłym limfocytowym zapaleniem tarczycy, jest schorzeniem autoimmunologicznym. W chorobie tej dochodzi do nieprawidłowego pobudzenia układu immunologicznego,

W krwi pojawiają się charakterystyczne przeciwciała:

Rozpoznanie choroby ułatwia także przeprowadzenie USG tarczycy, w którym obserwuje się jej zmniejszoną echogeniczność.

Sposób odżywiania w przypadku choroby Hashimoto nie powinien różnić się znacząco od ogólnych zasad zdrowego żywienia. W związku z tym należy bazować na warzywach i owocach, pełnoziarnistych produktach zbożowych, nasionach roślin strączkowych, orzechach oraz produktach nabiałowych i chudych gatunkach mięs i ryb. Należy także zwrócić uwagę na odpowiednią podaż składników pokarmowych, które odgrywają ważną rolę w prawidłowej pracy tarczycy. Wymienia się tu jod, selen, cynk oraz witaminę D.

Jod, selen i cynk

Wszystkie te składniki mineralne uważa się za niezbędne do prawidłowego funkcjonowania gruczołu tarczowego. Do pokarmowych źródeł jodu zalicza się jodowaną sól kuchenną, ryby i owoce morza, wodorosty morskie oraz mleko i przetwory mleczne.

Aktualne badania naukowe wskazują, że przewlekłe narażenie na nadmierne ilości jodu, może przyczyniać się do powstania choroby Hashimoto. Dlatego też pacjentom z tym schorzeniem nie zaleca się dodatkowej suplementacji dużymi dawkami preparatów zawierających jod. Inaczej wygląda sytuacja z selenem, choć nadal w kwestii tej pozostaje wiele niewiadomych.

Selen

Okazuje się, że tarczyca jest miejscem, gdzie skumulowane są największe ilości selenu (w przeliczeniu na 1 gram tkanki). W tarczycy dochodzi także do syntezy selenoprotein – białek niezbędnych do metabolizmu hormonów powstających w gruczole tarczowym.

Duże ilości selenu znajdują się w orzechach brazylijskich, rybach, grzybach, jajach, kaszy gryczanej oraz przetworach mlecznych. Dobrym źródłem selenu są także warzywa kapustne (brokuły i kapusta biała), warzywa czosnkowe (czosnek i cebula), szparagi i rośliny strączkowe (soczewica). W tym miejscu należy jednak podkreślić, że ilość zawartego w nich selenu uzależniona jest od jakości gleby, na której były uprawiane.

W ostatnich latach ukazało się także wiele publikacji mających na celu ocenę zasadności suplementacji selenem w chorobie Hashimoto. Niektóre badania wskazują na korzystny efekt takiego postępowania, jednak wydaje się, że taka suplementacja ma znaczenie tylko u tych osób, u których obserwuje się niedobór tego składnika.

Natomiast należy podkreślić, że na dzień dzisiejszy nie ma wystarczających dowodów naukowych na to, aby wszystkim chorującym na chorobę Hashimoto zalecać suplementację selenem. Należy także pamiętać, że nie tylko niedobór selenu jest niebezpieczny dla organizmu. Selen spożywany w nadmiarze jest toksyczny dla organizmu, a różnica pomiędzy ilością zalecaną a toksyczną jest stosunkowo niewielka.

Cynk

Cynk to kolejny składnik, na który należy zwrócić uwagę w planowaniu diety u osoby z chorobą Hashimoto. Konsekwencją niedoboru cynku w organizmie jest zmniejszenie stężenia T4 i T3, a co za tym idzie – rozwój objawów niedoczynności tarczycy. Bogatym źródłem cynku w diecie są pestki dyni, nasiona lnu, zarodki pszenne, pełnoziarniste produkty zbożowe oraz mięso i przetwory mięsne.

Substancje wolotwórcze

Niektóre produkty żywnościowe zawierają substancje wolotwórcze (goitrogeny), które mogą utrudniać przyswajanie jodu z pożywienia. Zalicza się do nich warzywa, takie jak kapusta, kalafior, brukselka, brokuły, jarmuż, rzodkiewka, soja oraz gorczyca. Poddanie wspomnianych produktów działaniu wysokiej temperatury, powoduje zmniejszenie o około 1/3 ilości niekorzystnych substancji. W związku z tym, nie ma też powodów, aby całkowicie eliminować wymienione warzywa z jadłospisu.

Podstawowym źródłem pozyskiwania witaminy D jest jej synteza skórna. W Polsce efektywna synteza skórna zachodzi w okresie od maja do września, pomiędzy godziną 10:00 a 15:00, gdy chmury nie przysłaniają słońca. Dodatkowo należy mieć odsłonięte przedramiona i podudzia oraz nie należy stosować kremów z filtrem. Spełniając te wszystkie wymagania wystarczy 15-minutowa ekspozycja, aby wytworzyła się odpowiednia ilość witaminy D, odpowiadająca około 2000 – 4000 IU/dobę.

Badania przeprowadzone u chorych na Hashimoto pokazują odwrotną zależność między stężeniem witaminy D w surowicy krwi a poziomem przeciwciał anty-TPO i anty-TG. W zawiązku z tym warto rozważyć oznaczenie stężenia tej witaminy w surowicy krwi (ocena stężenia kalcydiolu), a w sytuacji potwierdzenia niedoboru rozpocząć suplementację. Zgodnie z aktualnymi wytycznymi z 2018 roku zalecana jest suplementacja w dawce 800– 2000 IU/dobę, zależnie od masy ciała i podaży witaminy D w diecie przez cały rok.

Drugim źródłem witaminy D są produkty żywnościowe do których zalicza się tłuste ryby morskie, tran, wątróbkę, jaja, drożdże i grzyby. Należy podkreślić, że w przypadku braku dodatkowego źródła witaminy D, jakim jest synteza skórna, nawet urozmaicona dieta nie pozwala pokryć jej dziennego zapotrzebowania.

Dieta bezglutenowa w chorobie Hashimoto

Na dzień dzisiejszy nie ma wystarczających dowodów naukowych na to, że eliminacja glutenu z diety wszystkich pacjentów z Hashimoto przynosi jakiekolwiek korzyści zdrowotne.

Rzeczywiście są pewne grupy chorych w przypadku których, ryzyko wystąpienia celiakii (choroby, która wymaga rygorystycznej diety bezglutenowej do końca życia) jest zwiększone i są to m.in. pacjenci z chorobami autoimmunizacyjnymi tarczycy. Przypuszcza się, że powodem współwystępowania tych dwóch chorób może być podobne podłoże genetyczne.

W związku z tym, u osób z chorobą Hashimoto można rozważyć przeprowadzenie badań w kierunku celiakii, a w przypadku jej potwierdzenia należy bezwzględnie przestrzegać diety bezglutenowej do końca życia.

Tekst dr n. med. Dominika Wnęk (dietetyk)
Artykuł pochodzi z nr 4 MAGAZYN FIZJOMED, wyd. Fundacja FIZJOMED

Piśmiennictwo:

1. Hadithi M., de Boer H., Meijer J.W. i wsp.: Coeliac disease in Dutch patients with Hashimoto’s thyroiditis and vice versa. World J. Gastroenterol. 2007; 13(11): 1715–1722. doi: 10.3748/wjg.v13.i11.1715
2. Hu S., Rayman M.P.: Multiple Nutritional Factors and the Risk of Hashimoto’s Thyroiditis. Thyroid. 2017; 27(5): 597–610. doi: 10.1089/thy.2016.0635.
3. Pedersen I.B., Knudsen N., Carle A. i wsp.: A cautious iodization program bringing iodine intake to a low recommended level is associated with an increase in the prevalence of thyroid autoantibodies in the population. Clin. Endocrinol. (Oxf) 2011; 75: 120– 126. doi: 10.1111/j.1365-2265.2011.04008.x.
4. Rusińska A., Płudowski P., Walczak M. i wsp.: Zasady suplementacji i leczenia witaminą D – nowelizacja 2018. Postępy Neonatologii, 2018; 24 (1).
5. Wang J., Lv S., Chen G. i wsp.: Meta-analysis of the association between vitamin D and autoimmune thyroid disease. Nutrients. 2015; 7(4): 2485–2498. doi:10.3390/nu7042485.
6. Winther K.H., Wichman J.E., Bonnema S.J. i wsp.: Insufficient documentation for clinical efficacy of selenium supplementation in chronic autoimmune thyroiditis, based on a systematic review and meta-analysis. Endocrine. 2017; 55(2): 376–385.